सीतेची गोष्ट आणि इतर निवडक कथा - कथांच्या कुशीत स्त्रीमनाची हलकीशी साद

लेखिका : अरुणा ढेरे

समीक्षक : समीर गुधाटे

केवळ कथा नव्हे, हे भावविश्व आहे.

प्रत्येकाच्या आयुष्यात काही गोष्टी असतात – पूर्ण सांगाव्याशा वाटणाऱ्या पण कधीच पूर्ण न होणाऱ्या. अरुणा ढेरे यांचा हा कथासंग्रह अशाच अनेक अर्धवट, अपूर्ण, पण मनाशी घट्ट विणलेल्या गोष्टींना आवाज देतो. या कथा फक्त वाचण्यासाठी नाहीत – त्या अनुभवण्यासाठी आहेत.

जुन्या-नव्या काळाची अद्वितीय सांगड

या संग्रहात एकूण १९ कथा आहेत – त्यात ११ विसाव्या शतकातील वास्तवाशी नाते सांगणाऱ्या, आणि ८ पुराणकाळ, रामायण-महाभारत यासारख्या प्राचीन स्रोतांवर आधारित. पण या दोघांमध्ये कुठेही खाचखळगे वाटत नाहीत. जुने आणि नवे इतकं सुंदरपणे मिसळलेले आहेत की काळाची सीमारेषा पुसली जाते.

स्त्रियांच्या मनाचा सुगंधित तळ

या कथांतील स्त्री व्यक्तिरेखा हे या संग्रहाचे खरे शिल्प आहेत. ‘पैल तो गे काऊ कोकताहे’ मधील वेणाबाई, ‘मायलेकी’ मधली शकुंतला-मेनका, ‘प्राक्तन’मधील सुहास, ‘धुकं’मधील पद्मा – या सगळ्या व्यक्तिरेखा खऱ्या वाटतात, आपल्यासारख्या वाटतात. त्या ऐतिहासिक असो वा समकालीन, त्यांच्या भावना मात्र सार्वकालिक आहेत – प्रेम, वेदना, प्रश्न, आणि स्वतःचा शोध.

लेखनशैली – तरल, पण ठसठशीत

अरुणा ढेरे यांचे लेखन ही एक सौंदर्यदृष्टीची अनुभूती आहे. संवाद थेट, पण खोल. वर्णनं रसाळ, पण अति न होता. प्रत्येक कथेत एक अशी झलक असते की ती वाचकाला अंतर्मुख करते. "शब्दांची फुलं नाहीत, पण त्यात असलेली गंधमय मुळे जाणवतात."

कथांमधून उमटणारे प्रश्न – अनुत्तरित पण आवश्यक

या संग्रहातील एक मोठा सामर्थ्यबिंदू म्हणजे तो वाचकाला सतत विचार करायला भाग पाडतो. "माय होणं म्हणजे काय?", "काही नात्यांचं नाव असावं लागतं का?", "शेवटी माणूस भावनांनी जिवंत असतो की आठवणींनी?" – अशा अनेक प्रश्नांची पडझड कथांमधून होते.

शेवट – जुन्या वेदनेतून उगवणारी नवचैतन्याची पालवी

पुराणकाळावर आधारित शेवटच्या कथा वाचताना एक विलक्षण अनुभव येतो – आपण जणू काळाच्या मागे चालत चालत त्या काळात पोहोचतो, आणि तिथून वर्तमानाकडे वेगळ्याच नजरेनं पाहतो. या कथा आपल्या आत खोलवर रुजतात.

का वाचावं हे पुस्तक?

‘सीतेची गोष्ट आणि इतर निवडक कथा’ हे केवळ कथा सांगणारं पुस्तक नाही. हे अंतर्मनात खोल उतरून आपल्याला आपलंच मन ऐकवणारं एक माध्यम आहे. हे पुस्तक वाचताना आपल्या स्वतःच्या आठवणी, भावना, आणि गूढ कोपरे जागे होतात.

शेवटचा विचार…

या कथासंग्रहात आपण केवळ पात्रांना भेटत नाही, तर स्वतःला एका नव्या संवेदनशीलतेनं पाहायला शिकतो.

हे पुस्तक म्हणजे –
हृदयाच्या पायवाटांवर लिहिलेल्या गोष्टींचं एक साक्षात्कारमय गाणं –
जे शब्दांत जितकं ध्वनित होतं, त्याहून अधिक मौनात उमगून जातं!